این دستورالعمل توسط کارشناسان ساتبا و نیز جمعی از متخصصان بخش خصوصی (لیست انتهای دستورالعمل ) طی جلسات متمادی، گردآوری و تنظیم شده است . اجرای این دستورالعمل برای سرمایه گذاران سامانه های انشعابی (تا سقف ۱۰۰ کیلووات ) که قرار داد خرید برق تضمینی با شرکتهای توزیع منعقد می کنند و به نحوی طرف ساتبا محسوب می شوند الزامی است .
همچنین توصیه می گردد سایر سازمانها و نهاد ها و شرکتها که مستقلا این سیستم ها را نصب می کنند این دستورالعمل را رعایت نمایند. ضامن اجرای این دستورالعمل شرکتهای توزیع نیروی برق می باشند .
شرح کلی خدمات انجام کار
طراحی، تهیه و تامین تجهیزات، ساخت، نصب و راه اندازی سامانه فتوولتائیک از نوع متصل به شبکه برای مشترکین متقاضی، است. حداکثر میزان توان “سامانه” برای هر مشترک متقاضی محدود به دو برابر ظرفیت انشعاب متقاضی تا سقف صد (۱۰۰) کیلووات، میباشد. منظور از مشترک متقاضی، کلیه مشترکین برق دارای انشعاب به استثنای انشعاب موقت ( آزاد ) میباشد. توان اسمی سامانه، برابر با ” توان تجمعی” مدولهای فتوولتائیک (۵% ±) نصب شده است.
تبصره۱: مطابق بند ۱۱ مصوبه وزیر نیرو به شماره ۱۰۰/۲۰/۳۳۵۶۰/۹۸ مورخ ۲۰/۰۷/۹۸ سقف ظرفیت مولدهای مختص مشترکین مشروط بر رعایت ملاحظات فنی و حفاظتی اتصال به شبکه تا دو برابر ظرفیت انشعاب افزایش مییابد. مشترکینی که بخشی از این ظرفیت را به بهره برداری رسانیده اند میتوانند طی قرارداد جداگانهای نسبت به احداث ظرفیتهای جدید اقدام نمایند. در اینصورت هر قرارداد تابع شرایط حاکم در زمان مبادله همان قرارداد خواهد بود.
تبصره ۲: بازه (۵% ±) توان (وات) برای توان اسمی تجمعی مدولهای فتوولتائیک نصب شده مجاز می باشد.
اقدامات مقدماتی
بازدید اولیه از محل جهت انجام برآوردهای مورد نیاز، تعیین محل پیشنهادی و اولیه، بررسی وضعیت محل ازنظر آفتابگیری و فضای مناسب جهت نصب، حفاظت و ایمنی ساختگاه نصب و ساختمان جهت احداث ازجمله اقدامات اولیه است که در این خصوص انجام می گیرد.
عملیات طراحی:
در این قسمت عملیات مربوط به طراحی نیروگاه فتوولتائیک، تهیه مشخصات فنی و نقشه های اجرایی، انتخاب تجهیزات مانند مدولهای خورشیدی، اینورتر (اینورترها)، طراحی سازه و پایه نگهدارنده مبتنی به انتخاب کابل ها و متعلقات و تابلوهای لازم، به همراه تجهیزات لازم جهت اتصال به شبکه، توسط پیمانکار صورت میگیرد.
شرح عملیات تهیه و خرید:
خرید تجهیزات شامل مدولها، اینورترها، سازههای نگهدارنده به همراه پایههای بتنی، کابلها و لوله های مربوطه، تابلوها، فیوزها وکلیدهای لازم، تهیه تابلوی اتصال به شبکه و کابل کشیهای لازم و اجرای سیستم زمین به همراه متعلقات میباشد. که توسط مالک نیروگاه تامین میگردد.
شرح عملیات نصب و راه اندازی:
بازدید نهایی از محل تعیین شده، بررسی و تعیین محل نهایی جهت نصب سامانه، عملیات نصب و راه اندازی شامل، نصب و استحکام سازه ها، نصب پانل های خورشیدی، سیم کشی، کابل کشی پانل ها به همراه داکت ها و لوله گذاریهای لازم، نصب اینورتر، نصب تابلو های لازم به همراه تجهیزات جهت تزریق به شبکه، اجرای سیستم اتصال زمین و اتصالات مورد نیاز، پیش راهاندازی بخش DC وAC است. نصب و راه اندازی تجهیزات می بایست مطابق با دستورالعمل نصب توصیه شده سازندگان باشد.
راه اندازی سامانه و تزریق برق به شبکه تنها درصورت اخذ مجوز شرکت توزیع نیروی برق مجاز میباشد.
مشخصات فنی تجهیزات
دراین قسمت مشخصات فنی عمومی که جهت انتخاب تجهیزات مد نظر میباشد به تفکیک اجزاء و تجهیزات ارائه شده است
بخش اول – مشخصات فنی عمومی جهت انتخاب مدول فتوولتائیک
نکات حائز اهمیت در خصوص انتخاب مدول فتوولتائیک مطابق با این دستورالعمل به شرح زیر مطرح شده است.
۱) مدول فتوولتائیک با تکنولوژی کریستالی
- توان تجمعی مدولهای فتوولتائیک، در شرایط استاندارد STC ، دربازه %۵± توان اسمی نیروگاه فتوولتائیک احداثی برابر میباشد.
- راندمان مدول حداقل ۱۶ درصد باشد.
- تحمل باراستاتیکی مطابق استاندارد (معادل۵۴۰۰ پاسکال) باشد.
- بازه دمای کارکرد از ۴۰- الی ۸۵ درجه سلسیوس است.
- مدول ها باید مجهز به دیود Bypass باشند.
- شیشه روی مدول از جنس Tempered glass باشد.
- امکانات لازم جهت نصب در جدار محافظ مدول های انتخابی تعبیه شده باشد.
- تحمل شرایط محیطی و اقلیمی، گرد وغبار، رطوبت و یخزدگی (سازگار با شرایط محیطی محل نصب) را داشته باشد.
- داشتن گواهیهای استاندارد ساخت و کیفیت معتبر طبق استاندارد ملی شماره ۱۱۸۸۱ (IEC61215) و شماره ملی ۱-۱۱۲۷۴ (۶۱۷۳۰ IEC) و سایر استانداردهای اعلام شده در وبسایت رسمی ساتبا با عنوان استانداردهای منضم به قراردادهای خرید تضمینی برق در قسمت مدولهای فتوولتائیک را داشته باشد.
- دارا بودن دیگر گواهیهای استاندارد بین المللی UL, TUV, VDE, IEC مرتبط درانتخاب مدولها توصیه میشود . ضمناً رعایت کامل استانداردهای پیوست قراردادهای خرید تضمینی برق مندرج در کتابچه استانداردها که از طریق وبسایت ساتبا منتشر شده الزامیست.
- طول عمر مدول و راندمان کارکرد و منحنی عملکرد مدول، میبایست با مستندات لازم ارائه گردد. (راندمان مدولها در طول زمان بیش از ده سال حداقل۹۰% و بیست و پنج سال بیش از۸۰%) باشد.
- کابلها و سیمهای مورد استفاده برای اتصالات داخلی مدولهای فتوولتائیک میبایست مجهز به سرکابلها، رابطهای DC استاندارد و اتصالات مخصوص به خود باشند.
- باید تعداد و توان مدولها به گونه ای انتخاب شود که پس از سری و موازی کردن آنها، ولتاژ و جریان هر رشته با مشخصات ولتاژ و جریان ورودی اینورتر انتخابی سازگاری داشته باشد.
- کاتالوگ و مشخصات فنی مدول پیشنهادی، میبایست شامل موارد زیر باشد:
- نام و نشان سازنده، توان مدول، راندمان، ابعاد مدول، وزن، نوع محافظ جلویی و پشت مدول، جریان اتصال کوتاه، جریان در بیشترین نقطه کاری، ولتاژ مدار باز، ولتاژ در بیشترین نقطه کاری، فرسایش یا افت توان در طول عمر، استانداردهای رعایت شده
مشخصات فیزیکی مدول :
ردیف | نوع | توضیحات |
۱ | سازنده |
نام کارخانه سازنده مدول ( شماره سریال آن ها باید پیوست مدارک باشد) |
۲ | راندمان | راندمان می بایست مساوی و یا بزرگتر از ۱۶درصد باشد. |
۳ | گارانتی (فرسایش یا افت توان) | ظرفیت توان خروجی مدول (Wp) میبایست در طول زمان عملکرد مدول از ۱ تا ۱۰ سال ( برابر یا بیشتر از ۹۰% توان طراحی مدول ) باشد، و از سال ۱۰ تا ۲۵ نیز این افت توان به گونهای باشد تا توان خروجی مدول برابر یا بیشتر از ۸۰% توان طراحی مدول باشد. |
۴ | قاب مدول | مواد استفاده شده در قاب پنل می بایست آلومینیومی باشد. |
۵ | جعبه ترمینال(junction box) | این جعبه میبایست از جنس ترمو پلاستیک با حداقلIP65 استاندارد جهت تجهیزات قابل نصب در محیط بیرونی و مقاوم در برابر اشعه UV خورشید باشد. مطابق با استانداردEN 50548 و یا DIN V VDE 0126-5 باشد. |
۶ | برچسب شناسایی RF برای هر مدول | میبایست در داخل مدول ارائه گردد. و باید قادر به تحمل شرایط محیطی تا پایان طول عمر مفید مدول باشد. |
۷ | اطلاعات مربوط به برچسب شناسایی RF | ۱- نام شرکت و کشور سازنده مدول فتوولتایک
۲- تعیین Wm ، Im ، Vm برای مدولها ۳- شماره سریال منحصر به فرد و شماره مدل مدول |
۸ | نرخ توان خروجی |
– بر اساس استاندارد ارائه شده شرایط تست (STC). منحنی ولتاژ و جریان یک مدول نمونه میبایست جهت اخذ تاییدیه به آزمایشگاه مربوطه ارسال گردد (مدول ساخت داخل) – در صورت خرید مدول از سازندگان خارجی نیز گواهی تست مربوطه می بایست اخذ گردد. |
۹ | مطابقت با استانداردها و کدهای مربوطه |
IEC 61215 IEC 61730 Part 1 and 2 و سایر استانداردهای اعلام شده بعنوان استانداردهای منضم به قراداد خرید تضمینی برق در وبسایت سازمان ساتبا (بخش مدولهای فتوولتائیک) |
۱۰ | آزمونهای خوردگی (Salt Mist)* | (ISIRI 11277(As per IEC 61701 |
۱۱ | مقاومت در برابر گرد و غبار** |
( ISIRI 1307-68 (As per IEC 60068-2-68 |
نکته: مدولهایی که کلاس کاری آن حداقل از کلاس کیفی رده A باشد، باید در اولویت انتخاب قرار گیرند.
* فقط برای محیطهای خورنده و با رطوبت بالا
** برای مناطق با ضریب گرد و غبار زیاد و یا طوفانهای شن و ماسه
۲) مدول فتوولتائیک با تکنولوژی لایه نازک
- توان تجمعی مدولهای فتوولتائیک، در شرایط استاندارد STC ، دربازه %۵± توان اسمی نیروگاه فتوولتائیک احداثی برابر میباشد.
- راندمان مدول (حداقل ۹% ) باشد.
- تحمل باراستاتیکی معادل ۲۴۰۰ پاسکال باشد.
- دمای کارکرد از ۴۰- الی ۸۵ درجه سیلسیوس باشد.
- تجهیزات لازم جهت نصب در جداره محافظ (فریم) آن تعبیه شده باشد. (درصورت عدم وجود، از کلمپهای مورد تأیید سازنده مدول در دستورالعمل استفاده شود و پیشنهاد دهنده میبایست مشخصات سازه نگهدارنده مناسب را بمنظور نصب مدول و حفاظت از آن اعلام نماید)
- تحمل شرایط شرجی، رطوبت و یخ زدگی (سازگار با شرایط محیطی محل نصب) را داشته باشد.
- مدولها باید مجهز به دیود Bypass باشند.
- شیشه روی مدول از جنس Tempered glass باشد.
- کابلها و سیمهای مورد استفاده برای اتصالات داخلی مدولهای فتوولتائیک میبایست مجهز به سرکابلها، رابطهای DC استاندارد و اتصالات مخصوص به خود باشند.
- داشتن گواهیهای استاندارد ساخت و کیفیت معتبر طبق استاندارد استاندارد آی ای سی ۶۱۶۴۶ (IEC61646)،
IEC 61215: 2-4))، استانداردهای شماره ملی ۱۱۸۸۱، شماره ملی ۱-۱۱۲۷۴ (۶۱۷۳۰IEC) و سایر استانداردهای اعلام شده در وبسایت رسمی ساتبا با عنوان استانداردهای منضم به قراردادهای خرید تضمینی برق در قسمت مدولهای فتوولتائیک را داشته باشد. - دارابودن دیگر گواهی های استاندارد UL, TUV, VDE, IEC توصیه میشود.
- راندمان کارکرد و منحنی عملکرد مدول درطول عمر اعلام شود.
- در صورت استفاده از مدول های لایه نازک، الزامات اجرا، انتخاب و سازگاری با اینورتر (اعم از رعایت مشخصات ولتاژ و جریان ورودی اینورتر انتخابی و یا سایر موارد) نیز باید رعایت گردد.
مشخصات فنی ساخت و نصب سازههای خورشیدی | |||||
شرح | ساخت و نصب سازه خورشیدی | ردیف | |||
وزن اجزاء سازه و وزن مدول خورشیدی با رعایت استانداردهای اعلام شده در وبسایت ساتبا | بار مرده | بارگذاری | *محاسبات سازه | ۱ | |
مطابق با مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و با رعایت استانداردهای اعلام شده در وبسایت ساتبا | بار برف | ||||
– مطابق با بخش ۲۷٫۳٫۲ آیین نامه ASCE 7-2016 (Open Buildings with Monoslope, Pitched, or Troughed Free Roofs) – سرعت باد براساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و با تبدیل به سرعت تندباد لحظه ای ذکر شده در استاندارد ASCE2016- و استانداردهای اعلام شده در وبسایت ساتبا |
بار باد | ||||
آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله | بار زلزله | ||||
– ترکیب بارها بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان،
– طراحی اعضاء فولادی مطابق با مبحث دهم مقررات ملی ساختمان و آیین نامه AISC و طراحی اعضاء آلومینیمی به روش تنش مجاز مطابق با آیین نامه Aluminum Manual, Specification for Aluminum structures, design allowable stress – مطابق با استانداردهای اعلام شده در وب سایت ساتبا |
طراحی سازه ( طراحی اعضاء) | ||||
– تمامی مقاطع مورد استفاده می بایست از جنس فولاد، با گرید ST37 یا ST52 و با پوشش گالوانیزه گرم و با ضخامت حداقل ۱٫۵ میلی متر و یا از جنس آلومینیومی رده۶۰۶۱ ویا ۶۰۶۳ با سختی T6 باشند. | مقاطع سازه ای | ** استاندارد مصالح | ۲ | ||
– سوراخ کاری و برش کاری سازه فولادی می بایست مطابق ضوابط مبحث ۱۱ مقررات ملی ساختمان(طرح و اجرای صنعتی ساختمانها) صورت گیرد. | |||||
– عملیات جوشکاری سازهها قبل از انجام عملیات گالوانیزه می بایست منطبق بر آیین نامه جوشکاری ساختمانی ایران(نشریه ۲۲۸ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور) و راهنمای جوش و اتصالات جوشی در ساختمان (دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان) باشد. | |||||
– کلیه مقاطع فولادی باید پس از مرحله ساخت، طبق استاندارد ASTM 123 و یا ISIRI2478 گالوانیزه گرم شوند. | |||||
– پیچ و مهره میبایست از جنس استیل گرید SS316، SS304 و یا فولاد با پوشش گالوانیزه گرم یا داکرومات باشند. | پیچ و مهره و واشر | ||||
– استاندارد تولید پیچ و ومهره فولادی باید بر یکی از استاندارد های ملی ایران، ISO ،DIN یا ASTM منطبق باشد. | |||||
– پوشش گالوانیزه پیچ و مهره فولادی می بایست بر اساس استاندار ASTM A153 انجام شود | |||||
– تمامی اتصالات (پیچ و مهره) به همراه دو عدد واشر تخت و یک عدد واشر فنری و یدکی کافی در مجموعه های مجزا بسته بندی و تحویل گردد. | |||||
– رده بتن مطابق با مبحث نهم مقررات ملی ساختمان | بتن | ||||
– مطابق استاندرد ملی شماره ۲۱۵۶۸ سامانه فتوولتائیک نباید در محدوده پیرامونی پشت بام نصب شود. محدوده پیرامونی پشت بام ۱۰% طول هر ضلع از لبه پشتبام میباشد (زمانی که مقدار ۱۰% از ۳ متر بیشتر گردد، میتوان مقدار ۳متر را استفاده کرد). – حداقل فاصله بین لبه پرتگاه پشت بام و استراکچر نصب شده نیز می بایست برابر ۱۰۰ سانتیمتر باشد. |
استانداردهای نصب | ۳ | |||
– مدولهای خورشیدی می بایست به گونه ای نصب گردند که امکان تمیز نمودن آنها با کمترین خطر و هزینه امکان پذیر باشد. | |||||
– حداقل ارتفاع سازه و لبه پایینی مدولها از زمین باید به گونه ای در طراحی لحاظ شود که گل و لای ناشی از پاشش باران بر مدول ها ننشیند و امکان تمیزکاری و شستشوی سطح محل نصب استراکچرها ونیز خود مدولها باشد. | |||||
– زاویه نصب مدول ها بر سازه توسط پیمانکار محاسبه و اجراء میگردد. | |||||
– استراکچر باید به گونه ای طراحی شود تا امکان نصب ساده و آسان آن در سایت فراهم گردد و نیازی به جوشکاری و یا ماشین پیچیده برای نصب در سایت نداشته باشد. | |||||
– تمامی مدولهای فتوولتائیک می بایست به گونهای نصب گردند که تمیز نمودن قسمتهای بالا و پایین مدول و همچنین دسترسی به جعبه اتصالات مدولها امکان پذیر باشد. | |||||
– انجام سوراخکاری در محل ( بعد از گالوانیزه) به دلیل آسیب پذیر شدن سازه در محل سوراخ به لحاظ زنگ زدگی و خوردگی مجاز نمیباشد. | |||||
در کلیه مراحل ساخت و نصب سازه نیروگاههای محدود به ظرفیت انشعاب میبایست دستورالعمل مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان (ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا) رعایت گردد. | |||||
* ارائه نقشه، دفترچه محاسبات و مشخصات فنی سازه نگهدارنده، به کارفرما الزامی است.
** در صورت انجام سوراخ کاری روی قطعه گالوانیزه شده می بایست تمهیدات لازم جهت حفاظت در برابر خوردگی و زنگ زدگی به عمل آید.
محاسبات:
- محاسبات سازه این نیروگاهها می بایست بر مبنای آخرین ویرایش مباحث مقررات ملی ساختمان و آیین نامه های مندرج در جدول فوق انجام شود.
تولید مقاطع سازه:
- مقاطع سازهای میبایست از مقاطع استاندارد و یا سرد نورد شده از آلیاژ ST37 , ST52 تولید شود.
- کلیه مقاطع فولادی باید پس از مرحله ساخت، طبق استاندارد ASTM 123 و یا ISIRI2478 گالوانیزه گرم شوند. (مطابق جدول زیر)
- برشکاری سازه فولادی میبایست مطابق ضوابط مبحث ۱۱ مقررات ملی ساختمان (طرح و اجرای صنعتی ساختمانها) صورت گیرد.
- در خم کاری مقاطع سازهای میبایست شعاع استاندارد خم رعایت گردد.
- اندازه سوراخ های لازم برای اتصال به وسیله پیچ و مهره باید با ضوابط مبحث دهم مقررات ملی ساختمان انطباق داشته باشد. ( بند ۱۱-۱-۸-۱-۸ مبحث یازدهم ویرایش سال ۹۲)
- تمامی جوشها باید پس از پایان جوشکاری، مورد بازدید چشمی مطابق با مبحث دهم مقررات ملی قرار گیرند. ( بند ۱۱-۱-۸-۱-۴۴ مبحث یازدهم ویرایش سال ۹۲)
- قبل از انجام عملیات گالوانیزه میبایست گل جوش از روی کلیه قسمتهای جوش شده زدوده شود.
- مشخصات مکانیکی پیچها باید مطابق ضوابط مبحث دهم مقررات ملی ساختمان باشد ( بند ۱۱-۱-۸-۳-۱۴ مبحث یازدهم ویرایش سال ۹۲).
- باید تا حد ممکن از کاربرد پیچهای هم اندازه با ردههای مقاومتی مختلف در یک سازه پرهیز نمود ( بند ۱۱-۱-۸-۳-۱۵ مبحث یازدهم ویرایش سال ۹۲).
- طول پیچ باید به اندازهای باشد که پس از محکم کردن آن، حداقل سه دندانه کامل پیچ از مهره بیرون بماند (بند ۱۱-۱-۸-۳-۱۶ مبحث یازدهم ویرایش سال ۹۲).
نصب:
- رعایت ضوابط طراحی و اجرای شالوده برای سیستم ساختمان فولادی باید مطابق مباحث نهم و هفتم مقررات ملی ساختمان باشد ( بند ۱۱-۱-۴ مبحث یازدهم ویرایش سال ۹۲).
- در اتصالات توسط پیچ و مهرهای با توجه به ماهیت دینامیکی بار باد، الزاما میبایست از برای تمامی پیچها از واشر فنری و واشر تخت استفاده شود.
- در صورتی که پیچ در سوراخ لوبیایی یا سوراخ بزرگ شده نصب می شود، لازم است که از واشر مناسب زیر پیچ و مهره استفاده شود (بند ۱۱-۱-۸-۳-۱۹ مبحث یازدهم ویرایش ۹۲).
- بستن و محکم کردن پیچ ها با عملکرد اصطکاکی و اتکایی باید مطابق با ضوابط ضوابط مبحث دهم مقررات ملی ساختمان باشد( بند ۱۱-۱-۸-۳-۲۴ مبحث یازدهم ویرایش ۹۲).
- در صورت نصب سازه بر روی بام، اعم از مسطح، شیبدار، پوشیده شده با ورقهای فلزی و… حفظ مقاومت بام در برابر رطوبت الزامی است.
- سوراخ کاری روی عایق رطوبتی بام مجاز نمیباشد و در صورت انجام میبایست تمهیدات لازم جهت ترمیم قسمتهای آسیب دیده عایق به عمل آید.
- هرگونه سوراخ کاری بر روی فریم مدولها غیر مجاز می باشد و اتصال مدولها به سازه تنها از طریق کلمپ یا سوراخهای موجود بر روی فریم مدولها و طبق دستورالعمل سازنده مدول مجاز می باشد.
- کلیه مراحل نصب سازه و نصب مدولها بر روی سازه باید مطابق با دستورالعمل و توصیه های سازندگان آن اعمال و اجرا گردد.
در صورت نصب سازه بر روی سطح زمین می بایست سیستم نصب شده از آسیب های ناشی از آب، حیوانات و سایر فاکتورهای محیطی در امان باشد.
- شرایط وزنه نگهدارنده سازه که از محاسبات نتیجه شده است باید بگونه ای انتخاب گردد که مقاومت لازم برای نگهداری سازه در طول عمر سامانه را داشته باشد.
- مقاومت وزنه نگهدارنده نباید Kg/cm2 250 کمتر از باشد.
- ضروری است اقدامات موثر (سیمهایی برای جلوگیری از واژگونی، حرکت و غیره) به منظور جلوگیری از آسیب ناشی از واژگونی و یا جابجایی آرایه انجام شود.
تبصره: درصورتی که ساختگاه نصب سازه های نگهدارنده غیر از بام ساختمان باشد، بطور مثال پارکینگها و یا سایر، الزامات نصب سازهها باید مطابق با شرایط آن ساختگاه، طبق مقررات ایمنی آن رعایت گردد.
بخش سوم – مشخصات فنی عمومی اینورتر متصل به شبکه
ردیف | مشخصات فنی مربوط به اینورتر فتوولتائیک متصل به شبکه | |
۱ | نرخ ولتاژ DC ورودی | متناسب با ولتاژ خروجی DC حاصل از مدولها نصب شده باشد. |
۲ | ولتاژ عملکرد AC | تک فاز V 230 و سه فاز V 400 (5% + و ۱۵% -) |
۳ | فرکانس نامی | Hz 50 (1-/+ هرتز) |
۴ | ضریب قدرت اینورتر | بیش از ۹/۰ در ۵۰ درصد توان نامی |
۵ | مجموع اعوجاج هارمونیکی(THD) | کمتر از ۵% ضریب اعوجاج هارمونیکی کلی جریان در بار نامی طبق استاندارد شبکه فشار ضعیف |
۶ | حفاظت Built-in |
AC high / low voltage; AC high /low frequency مطابق آخرین ویرایش دستورالعمل اتصال به شبکه |
۷ | حفاظت Anti-islanding | VDE 0126-1-1یا معادل استاندارد ملی یا استانداردهای منضم به قرارداد خرید تضمینی برق، اعلام شده در وبسایت ساتبا |
۸ | محدوده دمای محیط عملکرد | مطابق با استاندارد و ۵+/- درجه نسبت به حداکثر و حداقل دمای محیط |
۹ | رطوبت | ۰ – ۹۵% Rh حداقل این بازه را پوشش دهد. |
۱۰ | راندمان اینورتر | >= 95% (برابر یا بیش از ۹۵ درصد برای اینورتر استرینگ و برای میکرواینورترها حداقل ۹۱ درصد) |
۱۱ | درجه حفاظت | جهت نصب در محیط رو باز IP65 و برای نصب در محیط های سر پوشیده IP55 |
۱۲ | رابط های ارتباطی
(Communication interface) |
RS 485 / RS 232 و یا درگاه شبکه (Ethernet ) سایر تکنولوژی های جدید انتقال داده |
۱۳ | سیستم خنک کننده | حد اقل از نوع همرفتی (Convection) |
۱۴ | نوع صفحه نمایش | صفحه نمایش اطلاعات LCD یا چراغ LED جهت نمایش وضعیت |
۱۵ | استانداردها |
داشتن گواهی تائید استانداردهای مندرج در استانداردهای منضم به قراردادهای خرید تضمینی برق در بخش اینورتر الزامی است. ارائه گواهی تائید استانداردهای ساخت الزامی است. |
* در صورت استفاده از مدولهای لایه نازک، الزامات اجرا و انتخاب اینورتر نیز در پروژه باید رعایت گردد.
علاوه بر مشخصات جدول فوق لحاظ نمودن موارد زیر نیز ضروری است:
- مجهز به سیستم حفاظت در برابر از اتصال کوتاه Short circuit protectionباشد.
- مجهز به سیستم حفاظت خطای زمین باشد.
- عملکرد اتوماتیک در شرایط مختلف(شناسائی بار، حالت Standby، اضافه بار ، اضافه ولتاژ، اتصال مجدد) باشد.
- مجهز به سیستم جلوگیری از دمای بالا و یا بار بیش از حد Over Temp/Over Load باشد.
- امکان ثبت، انتقال و ارسال اطلاعات کارکردی سیستم را حداقل از طریق درگاه کامپیوتری داشته باشد.
- نمایش وضعیت کارکرد دستگاه (اتصال به شبکه، قطعی برق، ، خرابی دستگاه) را داشته باشد.
- استفاده از کلید قطع بار DC الزامی میباشد.
- ارائه گواهی ضمانت تعویض تا ۵ سال و خدمات پس از فروش تا ۱۵ سال را داشته باشد.
- ارائه کاتالوگ کامل تجهیز پیشنهادی به کارفرما الزامی میباشد. ابعاد، وزن، نقشه ورودیها و خروجیها و نحوه اتصال، بازه جریان ورودی، بازه ولتاژ ورودی، بازه فرکانس خروجی، بازه دمایی کارکرد دستگاه، مصرف توان در حالت Stand by دستگاه پیشنهادی می بایست در کاتالوگ دستگاه پیشنهادی ارائه شده باشد.
- فهرست قطعات اصلی و لوازم یدکی پیشنهادی در صورت وجود به همراه مدارک ارائه گردد.
- رعایت کلیه موارد مندرج در دفترچه راهنمای نصب اینورتر که توسط سازنده ارائه گردیده، الزامی است.
- داشتن گواهیهای استاندارد معتبر طبق استاندارد ملی شماره ۱۱۸۵۹ (IEC61727) و یا استانداردهای بین المللی IEEE1547, UL 1741 , 61000، IEC62109-1,2 و رعایت سایر استانداردهای اعلام شده در وبسایت رسمی ساتبا با عنوان استانداردهای منضم به قراردادهای خرید تضمینی برق در قسمت اینورتر متصل به شبکه، الزامی میباشد.
بخش چهارم – مشخصات فنی عمومی سیم کشی و اتصالات :
– کلیه کابلها باید مطابق با استاندارد، IEC 60227/ IS 694 و IEC 60502/ IS 1554 ، IEC 62930 ، شماره ملی ۲۰۷۲۹ و سایر استانداردهای اعلام شده در استانداردهای منضم به خرید تضمینی برق در بخش نصب و راه اندازی مربوط به الزامات برای کابل های مورد استفاده در سامانه های فتوولتائیک مندرج وبسایت ساتبا، باشند. میزان ولتاژ نیز برای سمت AC برابر VAC 600/1000 ولت و برای سمتDC برابر حداکثر VDC1500/1800 میباشد.
– برای جریانهای DC از کابلهای با عایق XLPE و یا XLPO استفاده گردد. این کابلها میبایست در برابر اشعه UV مقاوم باشند. Halogen free باشد هادی کابلها باید از جنس مس قلع اندود شده، تک هادی و از نوع افشان و انعطاف پذیر باشند. از کابل های چند رشته نباید استفاده نمود.
– الزامات استاندارد IEC 62930 ، استاندارد ملی IS 15615 و سایر استانداردهای اعلام شده در استانداردهای منضم به خرید تضمینی برق مربوط به الزامات برای کابلهای مورد استفاده در سامانه های فتوولتائیک مندرج وبسایت ساتبا رعایت گردد.
– سایز کابل مورد استفاده در سمت DC باید حداقل برابر با سایز با کابل خروجی مدول باشد (سایز کابل خروجی مدول در زمان تنظیم این دستورالعمل حداقل ۴ میلیمتر مربع می باشد).
- برای جریانهای AC باید از کابلهای با عایق PVC و یا XLPE یک یا چند رشته، قابل انعطاف استفاده نمود.
- روکش کابلهای AC مورد استفاده در فضای آزاد میبایست در برابر اشعه UV آفتاب مقاوم باشند.
- در بخش AC استفاده از کابلهای آلومینیومی در صورت رعایت استاندارد و استفاده از اتصالات و کابلشوها و سایر تجهیزات مناسب ونیز رعایت شرایط نصب اصولی و ملاحظات لازم برای استفاده از این نوع کابلها، مجاز می باشد.
- افت ولتاژ کل مربوط به بخش کابل خروجی از ماژول فتوولتائیک تا ورودی اینورتر متصل به شبکه نباید بیش از ۳% باشد (بر اساس استاندارد IEC 60364-7-712 ).
- افت ولتاژ کل مربوط به بخش کابل خروجی از اینورتر متصل به شبکه تا ورودی تابلو توزیع اصلی و نقطه اتصال نباید بیش از ۲% باشد.
- کابلهای DC خارج شده از آرایههای مدول فتوولتائیک باید به گونه ای توسط کاندوئیت حفاظت شود که امکان آسیب رسیدن به کابل نباشد. ضمنا این کابلها در محل اتصال با قطبهای مثبت و منفی استرینگ، میبایست مجهز به اتصال دهنده استاندارد باشد. ضخامت این کاندوئیت میبایست مطابق با استاندارد و قطر آن متناسب با تعداد و قطر کابلها، انتخاب میگردد.
- کابلها و سیمهای مورد استفاده برای اتصالات داخلی مدولهای فتوولتائیک میبایست مجهز به سرکابلها، رابطهای DC استاندارد، یا اتصالات مخصوص به خود باشند. مطابق با استانداردهای ملی۲۱۰۳۸ و۲۰۰۱۹ سایر استانداردهای اعلام شده در استانداردهای منضم به خرید تضمینی برق در بخش نصب و راه اندازی مربوط به الزامات برای کابل های مورد استفاده در سامانه های فتوولتائیک مندرج وبسایت ساتبا رعایت گردد.
- کلیه کابلها کاندویتها باید توسط بستهای مناسب به دیوارهای بام متصل و محکم شوند و یا مسیر مناسبی داشته باشد که به ساختگاه محل نصب سامانه آسیبی وارد نکند، فاصله این بستها در مسیر افقی نباید بیش از ۱۰۰ سانتیمتر نسبت به یکدیگر باشد. درصورت عدم اعمال مورد مذکور تجهیزات مورد اشاره میبایست براساس استاندارد نصب گردند.
- محل اتصال کاندویت محافظ کابل به تابلوها و سایر تجهیزات میبایست کاملا آب بندی و محکم باشد.
- کدگذاری رنگهای کابل نیز به مطابق با مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان، شرح ذیل میباشد و رعایت آن الزامی است.
- قطب مثبت کابل DC : رنگ قرمز (روکش خارجی میتواند به رنگ مشکی با خط قرمز باشد)
- قطب منفی کابل DC : رنگ مشکی )روکش خارجی می تواند به رنگ مشکی با خط آبی باشد.)
- کابل سه فاز AC : فاز ها به سه رنگ متفاوت، رنگ قرمز، زرد و مشکی و سیم نول به رنگ آبی و مطابق با رنگبندیهای اعلام شده در مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان باشد.
- کابل تک فاز AC : سیم فاز به رنگ قرمز و سیم نول به رنگ آبی
- سیم ارت: سیم ارت به رنگ سبز و یا (زرد با خط سبز)
- حداقل سایز کابل DC میبایست برابر mm2 4 و هادی آن نیز از جنس مس باشد. همچنین حداقل سایز کابل AC نیز میبایست مطابق با مقررات ملی ساختمان در مبحث ۱۳ محاسبه و انتخاب گردد.
- کابلها و کاندویتهایی که باید از داخل دیوار یا سقف عبور نمایند، میبایست از داخل یک لوله (Sleeve) از جنس PVC عبور کنند.
- نوک هادیهای کابلهای DC و سیمها باید قلع اندود شده و از سرسیم و وایرشو/کابلشو مناسب استفاده شود تا از ایجاد آشفتگی و شکستن رشته های موجود در سیمها و کابلها جلوگیری شود. در ترمینالهای مربوط به کابلهای AC و DC در اینورترهای متصل به شبکه، میبایست کابلها مطابق با دستورالعمل سازندگان اینورتر به آن متصل گردند.
- کابلها و کاندویتها می بایست بصورت یک تکه بوده و یا از اتصالات مناسب استفاده کرده باشند.
- ایمنی لازم مطابق با مقررات ساختمان جهت محل عبور کاندویت ها وکابل کشی ها رعایت شده باشد.
- نامگذاری روی کابلها و تجهیزات حفاظتی رعایت گردد.
- در صورت وجود سیستم مانیتورینگ مجزای محلی، ملاحظات مربوط به مسیر سیم کشی کابل های داده این سیستم رعایت گردد.
- رعایت استانداردهای مندرج در وبسایت سازمان ساتبا و مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان الزامی میباشد.
زمین کردن از جنبه های گوناگون ایمنی وحفاظتی دارای اهمیت فراوان میباشد. به منظور حفاظت افراد و دستگاهها، در استفاده از سیستم اتصال زمین رعایت هر یک از استانداردهای اعلام شده از سوی سازمان توانیر، مقررات ملی ساختمان IEC 60364 و NFPA 70 و VDE 0100 و BS 7430 ، استانداردهای مندرج در وب سایت سازمان ساتبا، ضروری است.
این سیستم باید به گونهای طراحی شود که از بروز اضافه ولتاژهای خطرناک در سامانه فتوولتائیک جلوگیری نماید و همچنین به سازگاری الکترومغناطیسی (EMC) سیستم کمک کند.
سیستم اتصال زمین سامانه های خورشیدی مختص مشترکین را میتوان به صورت مشترک با سیستم اتصال زمین محل نصب استفاده نمود. به عبارت دیگر نصب دو الکترود زمین مستقل برای هر یک از این دو کاربرد ضروری نیست. در شکل ۱ این موضوع نشان داده شده است. سیستم اتصال زمین مشترک که به شرح فوق بهره برداری میشود باید شرایط بند پ ۱-۱۰-۴ مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان (الکترود اساسی) را داشته باشد.
با وجود تعیین دو اهم به عنوان حداکثر مجاز مقاومت نقطه خنثی نسبت به جرم کلی زمین، در صورتیکه دریک منطقه مقاومت اتصال اتفاقی بین هادی فاز و جرم کلی زمین (از راه تماس مستقیم هادی با زمین یا هادی های بیگانه که به هادی خنثی یا حفاظتی وصل نیستند) از ۷ اهم بیشتر باشد، باید به جای دو اهم کل مقاومت مجاز نسبت به جرم کلی زمین در آن منطقه، مقدار جدیدی را که از رابطه زیر بدست می آید (درصورتیکه مقدار جدید بیش از ۵ اهم نباشد) مجاز است:
RT: مقاومت کل معادل مجاز جدید (به جای دو اهم) برحسب اهم
RE: مقاومت اتصال اتفاقی فاز به زمین (مقدار تجربی آماری)، برحسب اهم
U0: ولتاژ بین فاز و خنثای سیستم (۲۲۰ ولت در موارد عادی)، برحسب ولت (ولتاژ نامی شبکه۲۳۰ ولت می باشد).
۵۰: ولتاژ مجاز تماس، بر حسب ولت
شکل۱: کاربرد دو الکترود زمین مستقل
الکترود مورد نظر در صورتی که شرایط الکترود زمین مناسب برای صاعقه گیر را طبق IEC 62305 داشته باشد میتواند به عنوان الکترود زمین صاعقه گیر هم به کار رود و بدین منظور نیز نیاز به اجرای الکترود مستقل نخواهد بود.
اگر برای صاعقه گیر خارجی، الکترود زمین اختصاصی نصب گردد، میبایست طبق بند پ ۱-۲-۸-۳ مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان، از طریق شینه اصلی سیستم زمین با سایر الکترودهای زمین هم بند گردد. این موضوع در شکلهای ۲ الی ۴ نشان داده شده است.
شکل شماره ۲: شیوه های همبندی سیستم اتصال زمین- سناریو اول
شکل شماره ۳: شیوههای همبندی سیستم اتصال زمین- سناریو دوم
شکل شماره ۴: شیوههای همبندی سیستم اتصال زمین- سناریو سوم
تمام بدنه های هادی از جمله فریم مدول ها، استراکچر نصب، تابلوها و سینی ها، بدنه اینورترها که ممکن است برق دار شوند، باید ازطریق هادی حفاظتی (PE)، زمین شوند.
هادی زمین در سمت مدولها و در سمت مدار خروجی، باید ضمن مناسب بودن برای تحمل جریان دائمی، جریان اتصال کوتاه را نیز تا زمانی که فیوز قطع کند، تحمل نماید. برای کنترل این مسئله مقطع هادی باید در رابطه زیر صدق کند:
در این رابطه Isc جریان اتصال کوتاه بر حسب (KA)، S حداقل سطح مقطع هادی بر حسب میلیمتر مربع، t زمان قطع فیوز بر حسب ثانیه، K ثابتی است مرتبط با جنس هادی زمین که برای مس ۰٫۱۱۵ و برای آلومینیوم ۰٫۰۷۶ است.
سیستم اتصال زمین ، در هر محل میبایست توسط پیمانکار بر اساس یکی از استانداردها یا مقررات معتبر داخلی یا خارجی (مانند نشریه ۱-۱۱۰ سازمان برنامه یا BS 7430 ) محاسبه و پس از تائید ناظر فنی اجرا گردد. در صورت الزام به نصب سیستم اتصال زمین مجزا، پیمانکار موظف است در هر مرحله از اجرای سیستم اتصال به زمین، مستندات مربوطه را تهیه نموده و به تأیید ناظر پروژه برساند.
اجزاء موجود در استراکچر باید از لحاظ الکتریکی همبند بوده و در نهایت استراکچر باید به سیستم اتصال زمین متصل گردد.
هادی همبندی مدولها و سازه باید حداقل با سایز mm2 6 برای جنس هادی مسی ، mm2 10 برای جنس هادی آلومینیومی باشند(بر اساس استاندارد IEC 62548 ).
استراکچر میبایست حداقل از ۲ نقطه متفاوت و با فاصله از یکدیگر به شینه اصلی سیستم زمین متصل باشد.
الکترود سیستم اتصال زمین باید به گونهای باشد تا امکان بازرسی و بازدید از شرایط موجود آن امکانپذیر باشد (بند پ۱ – ۸ مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان جزئیات اجرای دریچه بازدید و ترمینال زمین را نشان میدهد). در انتخاب نوع الکترود، بک فیل و نحوه اجرای آن به توضیحات بند پ۱-۲-۱۰-۴ از مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان استناد شود.
هرگاه ساختگاه سامانه فتوولتائیک بر اساس ضوابط ساخت و ساز شهرداری مربوطه، سازمان نظام مهندسی نیاز به نصب صاعقه گیر خارجی داشته باشد بایستی قبل از اجرای پروژه فتوولتائیک صاعقه گیر در این ساختگاه توسط کارفرما نصب شود.
تبصره: درخصوص صاعقه گیر خارجی، پیمانکار مسئولیتی در قبال ارزیابی و محاسبه ریسک و نیز درصورت لزوم نصب صاعقه گیر خارجی ندارد.
براساس محاسبات ریسک طبق استاندارد IEC62305-1 و مقررات ملی ساختمان (درصورت تطابق شرایط)، هرگاه این محاسبات ضرورت نصب صاعقه گیر را نشان دهد، باید سیستم حفاظت از صاعقه خارجی به همراه سیستم اتصال زمین مناسب برای آن توسط پیمانکار طراحی و اجرا شود.
بخش ششم – مشخصات عمومی تابلوها
– وجود نقشه “چون ساخت” ( as built ) در تابلو الزامی می باشد.
– نام و شماره گذاری کلیه تجهیزات، کابلها و سیم های داخل تابلو مطابق نقشه “چون ساخت” (as built) الزامی میباشد.
– بر روی تابلوها باید علائم هشدار دهنده نصب گردد.
- DC باکس (کامباینر باکس)
مطابق طراحی و در صورت لزوم، جعبه DC باید جهت اتصال کابلهای خروجی از مدولها با فیوزهای حفاظتی DC مورد استفاده قرار گیرد.
- توصیه می شود حتی الامکان تابلوهای DC و AC باید جدا باشند و در صورت عدم امکان جداسازی و موافقت شرکت توزیع، میتوان هر دو قسمت را در یک تابلو اجرا نمود و هر بخش باید به طور کاملاً مجزا نام گذاری شود و علائم هشدار دهنده بر روی آنها نصب گردد.
- تابلو توزیع DC باید متناسب با استانداردهای مربوطه و دستورالعمل نصب اینورتر و حتی الامکان در نزدیکی اینورتر متصل به شبکه نصب گردد. این تابلو می بایست از جنس مناسب با درجه حفاظت حداقل IP55 و مطابق با استاندارد ملی ۸۶۲۰ و یا IEC 60670-24 و یا توافق و تأییدیه اداره توزیع مربوطه را داشته باشد.
تبصره ۱: در سامانه های خورشیدی محدود به دوبرابر ظرفیت انشعاب، چنانچه در اینورترهایی با دو ورودی (MPPT)، (درصورتی که تعداد ورودی اینورتر بیش از ۲ ورودی (MPPT) باشد، شامل این تبصره نمی گردد)، درصورتیکه تعداد استرینگها با ورودی های اینورتر برابر بوده و اینورتر نصب شده نیز مجهز به DC سوئیچ در ورودیها (در سر مثبت و منفی) باشد و نیز مجهز به حفاظت از موج اضافه ولتاژ (Over voltage protective device)، با حداقل تایپ ۲ برای نیروگاه های بدون صاعقه گیر خارجی و حداقل تایپ ۱+۲ برای نیروگاههای دارای صاعقه گیر خارجی در سمت ورودی دی سی ( DC) خود باشد، میتوان هر استرینگ را مستقیماً و بدون هیچ واسطه به اینورتر متصل نمود، دراین شرایط میتوان تابلو DC را حذف نمود. همچنین یادآور میگردد با توجه به شرایط و ریسک صاعقه در فواصل بیش از ۱۰ متر میبایست مطابق استاندارد ۳۲-۶۱۶۴۳IEC ، ۱۱-۶۰۳۶۴ IEC یا استاندارد ملی ۸۶۲۰ از (SPD) های مناسب در مدار استفاده نمود.
تبصره۲: استفاده از، تبصره ۱ در صورتی قابل اجرا است که تایپ ارسترها مطابق با دستورالعمل در کاتالوگ اینورتر به صراحت قید شده باشد و یا استفاده از فیوز در کاتالوگ و دفترچه راهنمای اینورترها الزام شده باشد.
- توصیه می شود حتی الامکان تابلوهای DC و AC باید جدا باشند و در صورت عدم امکان جداسازی و موافقت شرکت توزیع، میتوان هر دو قسمت را در یک تابلو اجرا نمود و هر بخش باید به طور کاملاً مجزا نامگذاری شود.
- لازم است علائم ایمنی و هشدار بر روی تمام تجهیزات و تابلوها نیز نصب گردند.
- هر گاه بیش از ۲ استرینگ(رشته) در ۱ آرایه موازی شوند در تابلو DC باید برای هر استرینگ (رشته) دو عدد فیوز حفاظت اضافه جریان (یکی برای قطب مثبت و یکی برای قطب منفی) از نوع ذوب شونده DC مخصوص حفاظت استرینگ (gPV) و یا تحت استاندارد IEC60269-6 و یا سایر استانداردهای اعلام شده در وبسایت سازمان ساتبا، گذاشته شود.
- پایه فیوزهای مورد استفاده برای فیوزهای ذکر شده باید استاندارد و با درجه ولتاژ عایقی مناسب باشند.
- با توجه به عدم حفاظت مناسب کلیدهای مینیاتوری DC در برابر جریان های برگشتی، استفاده از این نوع کلیدها برای حفاظت استرینگ مناسب نخواهد بود.
- نحوه انتخاب فیوز مناسب برای حفاظت جریانی استرینگ به صورت زیر می باشد:
- رعایت استاندارد EN50539-12 و یا IEC61643-32 برای حفاظت اضافه ولتاژ در سمت DC الزامی میباشد بدین ترتیب میبایست در سمت DC اینورتر ( نقطه A در شکل شماره ۳) به ازای هر MPPT حداقل یک سرج ارستر DC نصب گردد و همچنین طبق استاندارد های مذکور در صورتی که طول کابل بین خروجی استرینگ یا آرایه ها تا اینورتر بیشتر از ۱۰ متر باشد باید در محل خروجی استرینگ( نقاط B در شکل شماره ۳) نیز سرج ارستر DC نصب گردد.
- ارسترهای DC مورد استفاده در بخش DC می بایست دارای استاندارد EN50539-11 باشند.
- حداقل ولتاژ نامی ارسترهای مورد استفاده باید بیشتر از ۲۰ درصد ولتاژ مدار باز استرینگها (بدون در نظر گرفتن ضرایب دمایی) باشد.
- در صورت وجود میله صاعقه گیر و یا صاعقه گیرهای خارجی در محیط نیروگاه، کلاس ارسترهای مورد استفاده در بخش DC باید (B+C) و یا (۱+۲) باشد و در صورت عدم وجود میله یا صاعقه گیر خارجی استفاده از ارستر کلاس C یا تایپ ۲ در تابلوع توزیع DC کافی خواهد بود.
- در صورتی که اینورتر مجهز به کلید قطع بار DC نباشد، باید از کلید DC قابل قطع زیر باز با جریان نامی مناسب (DC SWITCH DISCONNECTOR) در تابلو توزیع DC قبل از اینورتر استفاده گردد.
- با توجه به بالا بودن ولتاژ ها در سمت DC در صورت استفاده از ترمینال در تابلو DC می بایست به ولتاژ عایقی ترمینال های مورد استفاده توجه شود.
- با توجه به بالا بودن ولتاژها در سمت DC سیم و کابلهای مورد استفاده در تابلو DC باید دارای عایق ولتاژ مناسب باشند.
شکل شماره ۵: جانمایی نقاط قابل نصب سرج ارستر
- توصیه می شود حتی الامکان تابلوهای DC و AC باید جدا باشند و در صورت عدم امکان جداسازی و موافقت شرکت توزیع، میتوان هر دو قسمت را در یک تابلو اجرا نمود و هر بخش باید به طور کاملاً مجزا نامگذاری شود.
- تابلو توزیع AC مطابق با استانداردهای مربوطه و دستورالعمل اینورتر بعد از خروجی یک یا چند اینورتر و حتی الامکان در نزدیکی آنها نصب میگردد.
- این تابلو میبایست از جنس مناسب با درجه حفاظت حداقل IP55 مطابق با استانداردملی۸۶۲۰ و یاIEC60670-24 و یا با توافق و تایید اداره توزیع برق مربوطه باشد و دارای ریلهای مخصوص نصب فیوز ، سرجارستر و ترمینالها و سایر تجهیزات باشد.
- توصیه میشود تابلو کنتور خورشیدی به صورت مجزا باشد مگر آنکه شرکت توزیع نسبت به نصب آن در تابلو برق ورودی موافقت نماید و در این صورت باید ملاحظات مربوطه را رعایت نمود.
- در صورت وجود چند اینورتر در نیروگاه وجود تابلو توزیع AC که خروجی اینورترها در آن تجمیع بشود الزامی است.
- در سیستمTN-C-S در خروجی اینورترهای تکفاز ازکلید مینیاتوری ۲ پل (۱P+N) تیپ B و در خروجی اینورترهای سه فاز از کلید مینیاتوری ۴ پل (۳P+N) تیپ B استفاده گردد.
- در سیستم TN-C در خروجی اینورترهای تکفاز ازکلید مینیاتوری تک پل (۱P) تیپ B و در خروجی اینورتر های سه فاز از کلید مینیاتوری۳ پل (۳P) تیپ B استفاده گردد.
- جریان کلیدهای مینیاتوری انتخاب شده باید حداقل ۲۵ درصد بیشتر از جریان AC نامی خروجی اینورتر باشد.
- رعایت استانداردEN50539-12 و یا IEC61643-32 برای حفاظت اضافه ولتاژ در سمت AC الزامی میباشد. بدین ترتیب میبایست در نقطه اتصال به شبکه ( نقطه C در شکل شماره ۳) حداقل یک سرج ارستر AC نصب گردد و همچنین طبق استانداردهای مذکور در صورتی که طول کابل بین خروجی اینورترها تا نقطه اتصال به شبکه (تابلو کنتور) بیشتر از ۱۰ متر باشد باید در محل خروجی اینورتر یا تابلو تجمیع اینورترها ( نقاط D در شکل شماره ۳) نیز سرج ارستر AC نصب گردد.
- تبصره: در سامانههای فتوولتائیک تک فاز محدود به دو برابر انشعاب چنانچه شرایط زیر برقرار باشد، میتوان تابلو AC را در نقطه D حذف کرد. در صورت صلاحدید شرکت توزیع می توان از کلید های قطع کننده AC ( عموما مینیاتوری) در نزدیکی اینورتر به منظور سهولت در بهره برداری استفاده کرد.
- ۱ – اینورتر دارای حفاظت ولتاژی AC با حداقل تایپ ۲ برای نیروگاههای بدون صاعقه گیر خارجی و حداقل تایپ ۱+۲ برای نیروگاههای دارای صاعقه گیر خارجی در سمت خروجی AC خود باشد.
- ۲- حفاظت از اضافه جریان مناسب (عموما کلید مینیاتوری) به ازای هر اینورتر در تابلوی کنتور تعبیه گردد.
- ارسترهای AC مورد استفاده در بخش AC میبایست دارای استاندارد IEC61643-11 باشند.
- در صورت پیش بینی و نصب شدن ارستر در داخل اینورتر، الزام به نصب آن در تابلو وجود ندارد.
- در صورت وجود میله صاعقه گیر و یا صاعقه گیرهای خارجی در محیط نیروگاه، کلاس ارسترهای مورد استفاده در بخش AC باید (B+C) و یا (۱+۲) باشد و در صورت عدم وجود میله یا صاعقه گیر خارجی استفاده از ارستر کلاس C یا تایپ ۲ در تابلو توزیع AC کافی خواهد بود.
- با عنایت به الزام هم بندی نول و ارت در بخش AC، استفاده از ارسترهای تک پل در سیستمهای تکفاز و ارسترهای سهپل در سیستمهای سه فاز کافی خواهد بود.
- ولتاژ کاری (Uc) ارسترهای مورد استفاده در بخش AC باید حداکثر ۲۸۰ ولت AC باشد.
- برای استفاده از سیمارت در داخل تابلو، الزامی به استفاده از سیم بدون روکش وجود ندارد ولی در صورت استفاده، یک سایز بالاتر باید درنظر گرفته شود.
شکل شماره ۶: جانمایی تابلوهای DC و AC
۳ – رنگ آمیزی تابلوها
در صورتی که از تابلوهای فلزی استفاده شده باشد، این تابلوها باید در برابر خوردگی، زنگ زدگی و شرایط رطوبت محل نصب مقاومت داشته باشند. کلیه قطعات بدنه تابلو باید با پوشش رنگ مطابق درخواست کارفرما و طبق مراحل زیر رنگ آمیزی شود.
رنگ تابلوها از نوع کوره ای و یا الکترواستاتیک با رعایت موارد زیز باشد.
– چربی زدایی (در وان مخصوص)
– اکسید زدایی (در وان مخصوص)
– فسفاته (در وان مخصوص)
– دولایه آستری ونهایتا” یک لایه رنگ پایانی که هر لایه رنگ در کوره بطور کامل پخته میشود.
بخش هفتم – اتصال به شبکه
رعایت کلیه موارد و الزامات اتصال به شبکه و تولیدات پراکنده الزامی میباشد. امکان اتصال به شبکه پس از تائید شرکت های توزیع نیروی برق امکان پذیر می باشد.
در شکل زیر شماتیک یک سامانه متصل به شبکه نشان داده شده است.
شکل شماره ۷: شماتیک سامانه متصل به شبکه
سیستم اتصال زمین مطمئن، طراحی و نصب دیگر تجهیزات مربوطه میبایست مطابق با نقشه انجام شده و پس از تائید دستگاه اجرایی، پیاده سازی و اقدام شود. انرژی الکتریکی پس از سربندی مدولهای فتوولتائیک، از طریق کابل ارتباطی به اینورتر و پس از آن به شبکه سراسری برق تزریق میگردد. رعایت الزامات ایمنی در انتخاب تجهیزات جعبه و تابلوها، کلیدهای قطع و وصل، فیوزها کابلهای ارتباطی و دیگر بخشها مطابق با دستورالعمل های فنی و دستورالعمل های نصب، الزامی است.
– درصورتیکه انشعاب مشترک متقاضی سه فاز باشد، برای سامانه های فتوولتائیک با ظرفیت تجمعی ۵ کیلووات و بالاتر، توصیه می گردد، سامانه بصورت سه فاز طراحی و اجرا گردد. در این انشعابات درصورتیکه سامانه فتوولتائیک کمتر از ۵ کیلووات باشد، اتصال به هر فازی که مورد تائید شرکت توزیع نیروی برق است مجاز است.
– درصورتیکه انشعاب مشترک تک فاز باشد و ظرفیت تجمعی سامانه فتوولتائیک بیش از ۵ کیلووات باشد، درصورت تائید نظر شرکت توزیع باید به صورت سه فاز تزریق گردد، باید از اینورتر سه فاز در برای ظرفیت تجمعی سامانه استفاده گردد و تمهیدات و ملاحظات فنی در سامانه از سوی مالک انشعاب و متقاضی سامانه اعمال و اصلاح گردد. دراین موردباید کابل کشی ها، تابلوها، حفاظتها و سایر ملزومات مطابق با سه فاز اصلاح گردد.
درخصوص این موضوع محل نصب کنتور و نقطه اتصال به شبکه برای سامانه های محدود به دو برابر ظرفیت انشعاب باید با هماهنگی شرکت توزیع نیروی برق تعیین گردد.
تبصره: توصیه می گردد برای اینورترهای ۵ کیلووات نیز از اینورترهای سه فاز استفاده گردد.
بخش هشتم – حفاظت ها و ایمنی
در سامانه باید حفاظت ضد جزیرهای، اتصال کوتاه، شرایط غیرعادی شبکه ازجمله اضافه/ کاهش ولتاژ و یا فرکانس خارج از میزان استاندارد، بازه هارمونیکی مجاز شبکه و دیگر حفاظتهای مربوط به شبکه سراسری و کلیه کلیدها و فیوزهای حفاظتی اعم از جریان مستقیم و متناوب، باید مطابق با استانداردهای ملی، بین المللی و دستورالعمل تولیدات پراکنده، که در بخش استانداردها ذکر شده، طراحی و رعایت گردد. در جدول زیر خلاصه مشخصات لازم آورده شده است.
هارمونیکهای(فرد) ولتاژ شبکه ۵% < THD | حدود اعوجاج |
سوم تا نهم | کمتر از ۴٫۰% |
یازدهم تا پانزدهم | کمتر از ۲٫۰% |
هفدهم تا بیستویکم | کمتر از ۱٫۵% |
بیست و سوم تا سیوسوم | کمتر از ۰٫۶% |
هارمونیک های زوج | حدود اعوجاج |
دوم تا هشتم | کمتر از ۱٫۰% |
دهم تا سیودوم | کمتر از ۰٫۵% |
ولتاژ (در نقطه اتصال به شبکه) | بیشینه زمان قطع* |
V<0.5×Vnominal | ۰٫۱s |
۵۰%≤V≤۸۵% | ۲٫۰s |
۸۵%≤V≤۱۱۰% | بهره برداری پیوسته |
۱۱۰%≤V≤۱۳۵% | ۲٫۰s |
۱۳۵%≤v | ۰٫۰۵s |
* زمان قطع به زمان بین رخ دادن شرایط غیرعادی و توقف اینورتر از تزریق انرژی به شبکه اطلاق می شود. مدارات کنترل سامانه فتوولتائیک باید عملا متصل به شبکه باقی بماند تا اجازه احساس شرایط الکتریکی شبکه را برای استفاده با ویژگی ” اتصال مجدد” بدهد. |
طبق استاندارد ملی ۱۱۸۵۹، درصورت تغییرات فرکانس می بایست اینورتر از شبکه جدا گردد. این مقادیر در جدول زیر ارائه شده است.
محدوده فرکانس | بیشینه زمان قطع |
بین ۱± هرتز | شرایط عملکردی عادی |
خارج از محدوده ۱± هرتز | ۰٫۲ ثانیه |
سیستم باید حفاظت ضد جزیرهای را دارا باشد. درصورت بروز قطعی شبکه توزیع، سامانه فتوولتائیک باید ظرف مدت ۰٫۲ ثانیه تزریق انرژی به شبکه را متوقف کند.
اینورتر ها باید از لحاظ تداخل الکترومغناطیسی گواهی تائید استانداردها EMC,EMI را داشته باشد.
یادآوری : در سامانه های محدود به دوبرابر ظرفیت انشعاب صرفاً ارائه اسنادی مبنیبر رعایت استانداردها و انطباق مشخصات فنی تجهیزات به کار گرفته شده در سامانه با جداول مندرج در این بخش از سوی پیمانکار کفایت می کند. پیمانکار ملزم به ارائه گزارش و اندازه گیری پارامترهای مندرج در جداول فوق از شبکه توزیع نمی باشد.
بخش نهم – مدارک فنی و مستندات قابل ارائه به کارفرما یا بهره بردار سامانه
حداقل مستنداتی که پیمانکار اجرایی نصب سامانه فتوولتائیک متصل به شبکه میبایست تهیه و به کارفرما تحویل دهد. این مستندات شامل داده های اساسی سامانه و اطلاعاتی است که به شرح زیر میباشد
- اطلاعات اصلی سامانه
بهطور معمول، این اطلاعات «پلاک مشخصه» باید (بر روی جلد مجموعه مستندات سامانه ارائه شده باشد).
– عنوان پروژه، توان نامی سامانه (کیلووات DC یا کیلوولت-آمپرAC)، مدل، تعداد و سازنده مدولهای فتوولتائیک و اینورترها، تاریخ نصب، تاریخ راهاندازی و نشانی محل سامانه، نقشههای چون ساخت و کابلکشی کل سامانه، ارائه گواهی تایید تجهیزات
– اطلاعات شرکت پیمانکار پروژه
حداقل، اطلاعات زیر باید برای همهی شرکتهای همکار در پروژه، تهیه شود.
– نام شرکت، نشانی پستی، شمارهی تلفن و آدرس پست الکترونیکی– حوزه مسئولیت
محتوی گزارش تفصیلی سامانه شامل بخشهای زیر است.
نقشه ی کلی و دیاگرام سامانه و مختصات فیزیکی، نقشه سیمکشی، سازههای نگهدارنده و مشخصات سازه و مواد تشکیل دهنده، دفترچه محاسبات و طراحی: محاسبات بخش جریان مستقیم و متناوب و انتخاب سایز کابل، نقشه سازهها و مدولهای نصب شده، آرایه های فتوولتائیک، دفترچه اطلاعات و کاتالوگ کامل کلیه تجهیزات منصوبه، سیستم اتصال زمین، دفترچه تعمیر نگهداری و بهره برداری.
نقشه سیمکشی باید شامل اطلاعات زیر برای رشته های (string) فتوولتائیک باشد.
- مشخصات کابل رشته – اندازه و نوع.
- مشخصات وسیلهی حفاظتی اضافه جریان رشته (جایی که نصب شده)- نوع و نرخ مجاز ولتاژ/جریان.
- نوع دیود مسدودکننده (اگر وجود داشته باشد).
- مشخصات کابل اصلی آرایه – اندازه و نوع.
- محلهای جعبه اتصال آرایه (جایی که کاربرد دارد).
- نوع مجزاکنندهی DC، محل و مقدار مجاز (ولتاژ/جریان).
- وسایل حفاظتی اضافه جریان آرایه (که به کار برده شده) – نوع، محل و مقدار مجاز (ولتاژ/جریان).
نقشه سیمکشی باید شامل اطلاعات زیر برای زمین کردن و حفاظت اضافه ولتاژ باشد.
- جزئیات کل هادیهای زمین/اتصال – اندازه و نقاط اتصال. شامل جزئیات کابل اتصال همپتانسیل قاب مدول فتوولتائیک آرایه در جاییکه نصب شده است.
جزئیات تابلوهای DC و AC به تفکیک کلیه تجهیزات مورد استفاده در تابلوها و همچنین نقشه سیمکشی باید شامل اطلاعات زیر برای سامانه AC باشد.
- محل، نوع و مقدار مجاز کلید جداکنندهAC.
- محل، نوع و مقدار مجاز وسیلهی حفاظتی اضافه جریان AC.
- محل، نوع و مقدار مجاز وسیلهی جریان پسماند (جایی که نصب شده).
حداقل، باید برای اجزاء سامانه زیر، داده برگ تهیه شود.
- دادهبرگ مدول برای همهی انواع مدول استفادهشده در سامانه – مطابق با الزامات استاندارد IEC61730-1.
- دادهبرگ اینورتر برای همهی انواع اینورترهای استفادهشده در سامانه.
یادآوری- تهیهی دادهبرگها برای دیگر اجزاء مهم سامانه نیز توصیه میشود.
یک دادهبرگ باید برای سازههای نگهدارنده و استقرار آرایه تهیه شود.
اطلاعات بهرهبرداری و تعمیر و نگهداری
اطلاعات بهرهبرداری و تعمیر نگهداری باید تهیه شود و حداقل، باید شامل بخشهای زیر باشد:
- رویههایی برای تأیید بهرهبرداری صحیح سامانه.
- رویههای خاموش کردن / جداسازی اضطراری.
- توصیههای تعمیر و نگهداری و تمیز کردن (در صورت وجود).
- ملاحظات هر گونه کار ساختمانی آتی در ارتباط با آرایهی فتوولتائیک(مثل کارهای مربوط به بام).
- مستندسازی ضمانت برای مدولها و اینورترهای فتوولتائیک– شامل تاریخ شروع ضمانت و مدت ضمانت.
۳ – نتایج آزمون و دادههای راهاندازی
باید نسخههایی از دادههای آزمون و راهاندازی مدول ها، بخش DC، اینورتر، بخش AC و اتصال به شبکه تهیه شود.
۴ – ضمانت و گارانتی تجهیزات
تجهیزات منصوبه در سامانههای فتوولتائیک مختص مشترکین بایستی مشمول ضمانت سازندههای تجهیزات (مدول، اینورتر، سازه، تابلو و قطعات الکتریکی، کابل و … ) باشند؛ تأمین کننده و یا پیمانکار ملزم به ارائه این مدارک و متعهد به پوشش آن ضمانت باشند. به گونه ای که هر یک از اقلام سامانه فتوولتائیک دارای کارت گارانتی صادر شده از سوی تأمین کننده اصلی (در ایران) باشد و پیمانکار نیز مسئولیتهای فنی و رعایت گارانتی درخصوص نصب و راه اندازی این تجهیزات مطابق با شرایط مندرج در برگه گارانتی را به عهده گرفته باشد.
بخش دهم – استاندارهای لازم الاجرا:
- استانداردهای مرحله طراحی
ردیف | عنوان | شماره استاندارد ملی |
۱ | راهنمای طراحی سازههای آرایه فتوولتاییک
Design guide on structures for photovoltaic array |
۲۱۵۶۸ |
۲ | طراحی سازه و نصب آرایه فتوولتائیک برای اماکن مسکونی (نوع پشت بامی)
Structural design and installation for residential photovoltaic array (roof mount type) |
۲۱۵۵۰ |
۳ | یکپارچگی عایق و پیوستگی مسیر اتصال زمین مدولهای فتوولتاییک-روش های آزمون | ۸۴۹۵ |
- استانداردهای مرحله تامین تجهیزات
استانداردهای مدول فتوولتائیک
ردیف | عنوان استاندارد | شماره استاندارد |
۱ | احراز شرایط ایمنی مدول فتوولتائیک -قسمت اول -الزامات ساختمان مدول
Photovoltaic (PV) module safety qualification- Part 1: Requirements for construction |
۱۱۲۷۴-۱ |
۲ | تأیید ایمنی مدول های فتوولتائیک (PV)- قسمت ۲ :الزامات آزمون
Photovoltaic (PV) module safety qualification Part 2: Requirements for testing |
۱۱۲۷۴-۲ |
۳ | مدولهای فتوولتائیک (PV) زمینی- احراز شرایط طراحی و تایید نوع
Crystalline silicon terrestrial photovoltaic(PV) modules- Design qualification and type approval |
۱۱۸۸۱ |
۴ | مدولهای فتوولتائیک (PV) غشا نازک- احراز شرایط طراحی و تایید نوع
Thin-film terrestrial photovoltaic (PV) modules – Design qualification and type approval |
۶۱۶۴۶ |
۵ | آزمون خوردگی مه نمک مدولهای فتوولتائیک(pv)*
Salt mist corrosion testing of photovoltaic (PV) modules |
۱۱۲۷۷ |
۶ | ماژول های فتوولتاییک (PV) آزمون خوردگی با آمونیاک**
Photovoltaic(PV) modules- Ammonia corrosion testing |
۱۸۰۷۱ |
۷ | مدول ها و پنل های فتوولتائیک صفحه تخت***
Flat-Plate Photovoltaic Modules and Panels |
۲۲۴۹۱ |
۸ | آزمون های محیطی- قسمت ۲- شن و گرد و غبار ****
Environmental testing —Dust and sand |
IEC 60068-2-68 |
* این استاندارد در خصوص خوردگی مدولهای فتوولتائیک است و برای انتخاب مدولهای فتوولتائیک در مناطق با رطوبت زیاد مانند مناطق جنوبی و یا شمالی کشور قابل استفاده و کاربرد میباشد.
**این استاندارد در خصوص اثرات خوردگی با آمونیاک است و برای انتخاب مدولهای فتوولتائیک در مناطقی با احتمال وجود آلودگی آمونیاک مانند مناطق کشاورزی قابل استفاده و کاربرد میباشد.
***ارائه گواهی تائید استاندارد نامبرده به تنهایی کفایت نمیکند و گواهی این استاندارد نمیتواند جایگزین گواهی تائید استانداردهای ردیف یک و دو از جدول فوق (IEC 61730) گردد.
**** این استاندارد برای مناطقی از کشور که دارای طوفان های شن و گرد و غبار از جمله استان سیستان و بلوچستان و یا دیگر استانهای شرقی و جنوب شرقی کشور، موردکاربرد است و توصیه میشود.
استانداردهای اینورتر متصل به شبکه
شماره استاندارد | عنوان استاندارد | ردیف |
۲۰۷۳۰ | بازدهی کلی اینورترهای فتوولتائیک متصل به شبکه
Overall efficiency of grid connected photovoltaic inverters |
۱ |
IEC 62116 | Test procedure of islanding prevention measures for utility- interconnected photovoltaic inverter | ۲ |
۱۱۸۵۹ | سامانههای فتوولتائیک (pv) ویژگیهای اتصال به شبکه
Photovoltaic (PV) systems – Characteristics of the utility interface |
۳ |
۱۹۶۵۲ | وسیله قطع خودکاربین یک مولد و شبکه فشار ضعیف عمومی
Automatic disconnection device between a generator and the public low voltage grid |
۴ |
IEC 62109-1,2 | Safety of power converters for use in photovoltaic power systems | ۵ |
IEC 61000-1,2,3,6,… | Electromagnetic compatibility (EMC) | ۶ |
- استانداردهای مرحله نصب و اجرا
شماره استاندارد | عنوان استاندارد | ردیف |
IEC 60364-7-712 |
Electrical installations of buildings– Part 7-712: Requirements for special installation or locations –Solar photovoltaic power supply systems. |
۱ |
۲۱۰۳۸ | اتصال دهنده ها برای استفاده در سامانه های فتوولتائیک
Connectors for use in photovoltaic systems |
۲ |
۲۰۰۱۹ | اتصال دهندهها برای جریان مستقیم در سامانه فتوولتائیک -الزامات ایمنی و آزمونها
Connectors for DC-application in photovoltaic systems – Safety requirements and tests |
۳ |
۲۰۷۲۹ | الزامات برای کابلهای مورد استفاده در سامانههای فتوولتائیک
Requirements for cables for use in photovoltaic-systems |
۴ |
IEC TS 62994 | Environmental health and safety (EH&S) risk assessment of the PV module through the life cycle – General principles and definitions of terms | ۵ |
- استانداردهای مرحله اتصال به شبکه
شماره استاندارد | عنوان استاندارد | ردیف |
۱۱۸۵۹ | سامانه های فتوولتائیک (pv) ویژگیهای اتصال به شبکه
Photovoltaic (PV) systems – Characteristics of the utility interface |
۱ |
IEEE 1547- UL 1741 |
Interconnecting Distributed Resources with Electric Power Systems | ۲ |
- استانداردهای مربوط به بهره برداری
شماره استاندارد | عنوان استاندارد | ردیف |
۱۶۴۷۸ | سامانه های فتوولتائیک متصل به شبکه – حداقل الزامات برای مستند سازی ، آزمونهای راه اندازی و بازرسی سامانه
|
۱ |
۱۱۸۵۸ | پایش عملکرد سامانه فتوولتائیک-رهنمودهایی برای اندازهگیری ،تبادل و تجزیه و تحلیل دادهها
Photovoltaic system performance monitoring – Guidelines for measurement, data exchange and analysis |
۲ |
IEC 61724-1 | Photovoltaic system performance – Part 1: Monitoring | ۳ |
۱۱۸۵۸-۲ | عملکرد سامانه فتوولتائیک–قسمت۲:روش ارزیابی ظرفیت
Photovoltaic system performance – Part 2: Capacity evaluation method |
۴ |
۱۱۸۵۸-۳ | عملکرد سامانه فتوولتائیک- قسمت۳: روش ارزیابی انرژی
Photovoltaic system performance – Part 3: Energy evaluation method |
۵ |
[۱] ایمنی ساختگاه محل نصب و ساختمان از نظر این دستورالعمل منوط به اخذ پایان کار معتبر بوده و در غیر این صورت سامانه فتوولتائیک بایستی در نقطه ای از محوطه ساختمان احداث گردد.
[۲] Lightning arrester ( سیستم حفاظت از صاعقه خارجی )
تدوین کنندگان :
کارشناسان ساتبا
آقای مهندس محمدرضا زرگر
خانم مهندس سمیرا منشی پور
همکاران محترم بخش خصوص که ما را در تهیه این دستورالعمل یاری فرمودند
آقای امیر عباسپور
آقای سعید هاشمی
آقای فریبرز لقایی
آقای محسن کلباسی
آقای دکتر پرهامفر
خانم سمیرا شریفی زمیدانی
آقای سید مجتبی سیادت
آقای مهندس جعفر زاده
خانم فاطمه اسدی منش
آقای سید حامد دریاباری
آقای روستا بهزادی
آقای مهندس پورامیری
و با تشکر از آقای محمد حسن غفوری